بررسی اثر فشار چرای دام برالگوی پراکنش پوشش گیاهی با استفاده از عکس های هوایی برد کوتاه (مطالعه موردی: مراتع اینچه برون)

پایش مراتع با توجه به پویا بودن این اکوسیستم ها، از اساسی ترین اقدامات مورد نیاز در شناخت و بررسی اثر مدیریت بر روی این عرصه هاست. وسعت زیاد مراتع، محدودیت امکانات برای مطالعه و هزینه زیاد اندازه گیری مستقیم، کاربرد فناوری های نوین را ضروری می سازد. دور سنجی و استفاده از عکس های هوایی بزرگ مقیاس از جمله فنونی است که با هدف غلبه بر مشکلات اندازه گیری زمینی، در سطح گسترده ای مورد توجه قرار گرفته است. یکی از موضوعات کلیدی که همیشه در مطالعات علم مرتعداری مطرح بوده است، تاثیر چرای گیاهان توسط دام بر جوامع گیاهی است. یکی از جنبه های مهم چرای گیاهان توسط دام، تاثیر بر الگوی پراکنش مکانی گیاهان است که این قبیل تاثیرات بر فعل و انفعالات درون جوامع گیاهی نیز می تواند تاثیر گذار باشد. در مراتع مناطق خشک و نیمه خشک، توزیع گیاهان به صورت لکه های گیاهی است که آشفتگی های محیطی همچون چرای دام بر اندازه و شکل این لکه های گیاهی موثر است و منجر به تغییر شاخص های الگوی پراکنش گیاهان در این مراتع می گردد؛ که این امر منجر به تسریع روند بیابانی شدن این اکوسیستم ها می شود. از این رو، پژوهش حاضر با هدف استفاده از عکس های هوایی بزرگ مقیاس در بررسی تاثیر فشار چرای دام بر الگوی پراکنش گیاهی، به مطالعه تفاوت های میان شاخص های الگوی پراکنش گیاهان در شرایط مختلف چرایی ( قرق، چرای متوسط و چرای شدید) در مراتع اینچه برون، پرداخته است. به این منظور، پس از تعیین منطقه چرایی نزدیک آبشخوار با فشار چرای حداکثر به عنوان محدوده ی چرای شدید و تعیین منطقه چرایی مابین محدوده ی قرق و محدوده ی چرای شدید به عنوان محدوده ی چرای متوسط، با استفاده از دوربین عکاسی رقومی نصب شده بر روی سیستم سنجنده و بالابر، اقدام به عکسبرداری از ارتفاع 5 متری از پلات های تصادفی و انجام 10 تکرار در هر یک از سه محدوده ی قرق، چرای متوسط و چرای شدید شد. سپس تصاویر به دست آمده پس از آماده سازی اولیه و تفکیک لکه های گیاهی موجود در تصاویر از سایر قسمت های آن؛ در نرم افزار frgstats 3.3 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که به این ترتیب، داده های مربوط به شاخص های الگوی پراکنش گیاهی، محاسبه و استخراج گردیدند. اطلاعات به دست آمده از شاخص های الگوی پراکنش از هر سه محدوده ی قرق، چرای متوسط و چرای شدید؛ پس از تجزیه و تحلیل آماری مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که؛ تمامی شاخص های مورد بررسی، در محدوده ی قرق با هر دو محدوده ی چرای متوسط و چرای شدید دارای تفاوت معنی داری هستند؛ در صورتیکه این تفاوت ها میان دو محدوده ی چرای متوسط و چرای شدید معنی دار نیست. در نهایت، این روش تاثیر چرای دام بر الگوی پراکنش گیاهان را در دو منطقه قرق و خارج از قرق را نشان می دهد. به این ترتیب، نتایج حاصله، نشان دهنده وجود ارتباط میان فشار چرای دام و تغییرات الگوی پراکنش لکه های گیاهی است.